Zaječarski okrug

Zaječarski okrug se sastoji od teritorija opština: Zaječar, Sokobanja, Boljevac i Knjaževac.

Statistički podaci: stanovništvo

Neki osnovni podaci prikazani su u tabeli:

Podaci	Zaječar	Boljevac	Sokobanja	Knjaževac	TOTAL
Povšina [km]	1,069	828	525	1,202	3.264
Broj naselja	42	20	25	86	173
Stanovnika (2011)	60,045	13,175	16,272	31,264	108.484
Gustina naseljenosti	56	16	31	26

Korišćenje zemljišta i zaštita prirode

Teritorija istočne Srbije se shvata kao nerazvijeni region koji je čvrsto u kandžama ekonomske i demografske depresije.

Obradivo zemljište zauzima više od 45% cele teritorije.

Zaštićena područja

Zaštićena područja su:

Nacionalni park "Đerdap", opštine Majdanpek i Kladovo, površine 45,492 ha i zaštitne zone površine 67,719 ha;
Park prirode "Stara planina", opštine Zaječar i Knjaževac, površine 48,588 ha;
Spomenik prirode "Ripaljka", opština Sokobanja, površine 7 ha;
Predeo izvanrednih karakteristika "Lepterija-Sokograd", opština Sokobanja, površine 406 ha;
Spomenik prirode "Bogovinska pećina", opština Boljevac, površine 14 ha;
Strogi rezervat prirode "Mala Jasenova glava", opština Boljevac, površine 6 ha; i
Predeo izvanrednih karakteristika “Romuliana-Gamzigrad”, opština Zaječar, površine 2,686 ha i zaštićenog područja od 2,414 ha.

Ekonomija

Teritorija regiona se shvata kao nerazvijeni region koji je čvrsto u kandžama ekonomske i demografske depresije. Stopa nezaposlenosti je oko 14% (izvor: Zavod za statistiku Srbije). Međutim, službena brojka je više-manje nepouzdana i prava cifra može biti dvostruko viša od službene zbog podataka koji računaju samo registrovanu nezaposlenost u Zavodu za zapošljavanje. Većina stvarno nezaposlenih je registrovano kao poljoprivrednici bezzemljaši.

Saobraćaj

Pregled

Fokusno područje nema optimalnu vezu sa velikim saobraćajnim čvorovima Beogradom i Novim Sadom. Ne postoji velika železnička mreža u region, a postojeća železnička mreža i vozni železnički park su u lošem stanju.

Ne postoji jasna veza između brodskih linija na Dunavu i u regionu. Region nije uključen u brodske krstareće ture.

Putna mreža omogućava autobuski saobraćaj, ali zbog slabe naseljenosti i slabog interesovanja za turističku ponudu regiona, autobuski saobraćaj nije veliki.

Međunarodna biciklistička ruta EuroVelo 6 prolazi kroz region i dobro je obeležena. Ne postoje kombinacije saobraćaja - bicikli sa brodovima, vozovima, autobusima.

Železnički saobraćaj

Međunarodne veze

Ne postoje međunarodne železničke veze iz regiona u susedne zemlje. Postoji želja JP "Železnice Srbije" za povezivanje pruge u istočnoj Srbiji sa Vidinom, ali projekt nije otišao dalje od ideje.

Regionalna povezanost

Železnička mreža u istočnoj Srbiji je prvenstveno razvijena u svrhu povezivanja glavnih industrijskih centara sa glavnim gradovima u Srbiji Nišem i Beogradom. Dakle, mreža je u stvari pruga koja ide od Niša do Knjaževca i Zaječara i iz Zaječara jedan kolosek ide za Negotin i luku Prahovo, drugi ide za Bor (proizvodnja bakra), Majdanpek (proizvodnja bakra, takođe), a zatim prema Beogradu.

U ovom trenutku, stanje železničke mreže u Srbiji je loše. Na nekim deonicama brzina je smanjena čak na 30km/h. Ne postoji usklađenost sa drugim prevoznim sredstvima. Glavni operater u regionu je JP "Železnice Srbije", koji je zadužen za izgradnju i održavanje pruga i voznog parka.

Vozovi uglavnom nisu u širokoj upotrebi za potrebe turizma u regionu istočne Srbije.

Autobuski saobraćaj

Međunarodne veze

Postoji nekoliko autobuskih linija koje povezuju istočnu Srbiju sa zapadnom Evropom, a koje redovno koriste putnici koji potiču iz ovog regiona.

Regionalna povezanost

Region opslužuje niz regionalnih autobusa nekoliko operatera. Obično dolazi do smanjenja broja autobuskih linija za vreme letnjeg raspusta i vikendom.

Turizam

Skoro sve opštine u regionu imaju svoje strateške ciljeve koji su povezani sa razvojem turizma. Postoji nekoliko popularnih turističkih mesta u fokusnom regionu istočne Srbije. Neka od tih mesta su na Dunavu, a neka su u zaleđu Dunava.

Svaka opština u fokusnom regionu ima sopstvenu turističku organizaciju, koja je u suštini zadužena za razvoj i promociju turističkih paketa i ponuda u toj opštini.

Svaka opštinska turistička organizacija ima svoju web-stranicu gde pruža izvesne informacije o turističkim paketima:

Opština	Web-stranica
Zaječar	http://tozajecar.rs/
Sokobanja	http://www.sokobanja.rs/
Knjaževac	http://www.toknjazevac.org.rs/
Boljevac	http://www. tooboljevac.rs/

Nekoliko projekata je pokušalo da stvori regionalnu turističku ponudu i da uradi regionalni marketing o turizmu. Kao i kod svakog projekta, sa završetkom istog, aktivnosti su se na neki način smanjile ili potpuno zaustavile.

Glavna popularna turistička mesta u okrugu Zaječar su:

Opština	Destinacija	Opis
Zaječar	Felix Romuliana	Arheološki lokalitet, banjsko odmaralište i deo svetske kulturne baštine na listi UNESKA iz Srbije, nalazi se južno od Dunava, u blizini grada Zaječara. To je mesto drevnog rimskog kompleksa palata i hramova Felix Romuliana, koje je izgradio imperator Galerije. Glavni prostor obuhvata 10 jutara (40,000 m2).
Knjazevac	Stara planina	Park prirode Stara planina je bogat sedimentima različitih perioda. Dobro poznati su dolina Bigar potoka i vrhovi Midžor i Babin zub Stara planina je stanište za najmanje 1.190 biljnih vrsta, 116 vrsta leptira, 18 vrsta vodozemaca i gmizavaca, 203 vrsta ptica i više od 30 vrsta sisara. Okolno područje je bogato lokalitetima od kulturno-istorijskog značaja, uključujući i brojne pravoslavne crkve.
Sokobanja	Sokobanja	Sokobanja je aktivni učesnik u organizovanom banjskom turizmu u poslednjih 180 godina. Glavne karakteristike Sokobanje su termomineralne vode, idealna nadmorska visina, umerena kontinentalna klima, svež planinski vazduh sa puno kiseonika i prelepa, netaknuta priroda. Najvažnije atrakcije su Hamam (tursko kupatilo), lokalni Zavičajni muzej, Zaveštajna galerija, zdravstveni centar Banjica i termalni izvori. Sjajna mreža planinarskih staza je takođe dobro poznata.

ŠIROKI OPIS TURISTIČKIH ATRAKCIJA U ZAJEČARSKOM OKRUGU

GRAD ZAJEČAR

Grad Zaječar je veomao bogat kulturno-istorijskim spomenicima. Svakako najveći spomenik u regionu je arheološko nalazište Felix Romuliana, iz perioda rimskog cara Gaja Galerije Valerija Maksimijana. Prostire se na površini od 6,5 hektara (16 jutara), i okruženo je odbrambenim zidovima sa 20 kula. Utvrđenje je branilo carsku palatu s hramovima, dvoranama, peristilima i predsobljima, javnim kupatilima, podnim mozaicima, mermernim panoima, skulpturama. Felix Romuliana je upisana u Listu svetske baštine UNESCO-a u julu 2007. godine.

Manastir Suvodol, koji ima veze sa srpskim knezom Lazarom Hrebeljanovićem, nalazi se u blizini Zaječara. Od kulturnih i umetničkih objekata i događaja ističu se pozorište Zoran Radmilović, koje nosi ime jednog od najvećih srpskih glumaca koji je rođeni Zaječarac, kao i Gitarijada, događaj koji neguje rok zvuk i okuplja renomirane muzičare svakog avgusta.

Glavni prirodni resurs na raspolaganju opštini Zaječar je kompleks Gamzigradske Banje. Glavna karakteristika Gamzigradske Banje je obilje termo-mineralne vode - ima pet izvora vode čija temperatura varira u rasponu od 32,4 do 42° C; sem toga, u banji takođe postoji izvor pitke vode sa temperaturom od 17° C. Termomineralne vode banje su uglavnom istražene i testirane, i njihova lekovita svojstva su dokazana u lečenju raznih bolesti.

BOLJEVAC

Turističkih potencijali opštine Boljevac su izuzetno zanimljivi, posebno za avanturiste i ljubitelje prirode. Tradicionalni Vidovdanski uspon na planinu Rtanj je jedan od najlepših noćnih uspona i privlači na stotine planinara i rekreativaca iz cele Srbije. Dobro poznati Rtanjski čaj potiče upravo iz ove oblasti, a događaj pod nazivom "Branje Rtanjskog čaja" se ovde tradicionalno održava svake godine. Od ostalih prirodnih lepota izdvaja se Bogovinska pećina (najduža pećina u Srbiji, sa 5 km istraženih dvorana). Takođe postoje i mnogi atraktivni izvori (izvor Crnog Timoka u Krivom Viru, Lozica i izvor Buk, izvor Lukovsko).

Opština Boljevac, kao i druge opštine u istočnoj Srbiji, bogata je kulturnim događajima, uglavnom lokalnog karaktera, ali bez sumnje najvažniji od svih njih je "Crnorečje" - festival popularne kulture, koji okuplja sve veći broj posetilaca svake godine i koji je na putu da preraste u pravi nacionalni događaj.

KNJAŽEVAC

Turizam polako postaje prepoznat kao oslonac budućeg razvoja opštine. Turistički centar na Staroj Planini je najveći potencijal ovog regiona. Posljednjih godina ceo kompleks se razvija i već je izgrađen novi hotel sa 4 zvezdice i razvijen je izvestan broj vrlo atraktivnih skijaških staza sa modernim ski liftovima. Takođe, planira se brz završetak razvoja komunalne infrastrukture i pristupnih, asfaltiranih puteva. Sve ovo je izazvalo veliko interesovanje turista.

Između ostalog, opština Knjaževac je poznata po svojim kulturno-istorijskim spomenicima, pre svega po etno-arheološkom parku Ravna. Park predstavlja obnovljene kuće iz 19. veka, kao i zbirku kamenih spomenika i eksponata sa arheološkog lokaliteta Timacum Minus, iz rimskog perioda, koji nije daleko od Knjaževca. Zavičajni Muzej Knjaževac je poseban po tome da u njemu posetioci mogu videti jedinstvenu izložbu dvostruko pletene vunene čarape.

"Molitva pod Midžorom" i "Sabor na Kadibogazu" su najpoznatiji događaji koji se dešavaju u opštini Knjaževac. Ovi događaji održavaju tradiciju i stare običaje kroz pripremu tradicionalnih jela, pričanje narodnih priča i pesama, izvođenje tradicionalne narodne muzike.

SOKOBANJA

Turizam je glavna grana privrede u Sokobanji i poslednjih 180 godina Sokobanja se bavi organizovanim banjskim turizmom. Tokom svih ovih godina bavljenja turizmom, Sokobanja je izrasla u vodeću srpsku banju po broju poseta u toku turističke sezone, sa ostvarenim preko milion noćenja.

Klima je jedan od najvažnijih elemenata turističke valorizacije Sokobanje i zbog toga se banja s pravom zove "Vazdušna banja". Lekoviti termalni izvori Sokobanje su bili poznati još u antičkom rimskom periodu. Ono što Sokobanju čini atraktivnom su termomineralne vode, idealna nadmorska visina, umereno-kontinentalna klima, svež planinski vazduh sa puno kiseonika i prekrasna, netaknuta priroda.

Pišući o ovim regionima, Dr. Jovan Cvijić, je napomenuo da se Sokobanja i njena okolina mogu nazvati "srpskom Švajcarskom". Među atrakcijama se ističu Hamam (tursko kupatilo), lokalni Zavičajni muzej, Zaveštajna galerija, zdravstveni centar Banjica i termalni izvori. Poseban turistički spektakl je uspon za Sokograd, utvrđenje izgrađeno u vreme rimskog imperatora Justinijana.